Dużo mówi się o integracji sensorycznej, ale czy jest to pojęcie znane i rozumiane? Spróbuję to wyjaśnić w prostych słowach, ale jeśli chodzi o temat układu nerwowego, to nie należy on do łatwych. Integracja sensoryczna jest procesem, który dzieje się poza naszą świadomością, podobnie jak oddychanie. Nie kontrolujemy si. Nasze ciało składa się z receptorów, które odbierają bodźce i przekazują je do mózgu. Bodźce pochodzą ze środowiska i z naszego ciała. W ciągu dnia dotykamy najróżniejszych przedmiotów o różnej fakturze, wielkości, kształcie, słyszymy tysiące dźwięków, widzimy obrazy o różnej kolorystyce, odbieramy światło, czujemy zapachy, kierujemy swoim ciałem, by wykonać określoną aktywność, czujemy swoje ciało. To tak pokrótce, ale już po tym widać, że nasz mózg ma co robić. Odbiera te bodźce, organizuje je i wysyła reakcję. I ta reakcja naszego organizmu jest najważniejsza, bo po niej poznamy, że układ nerwowy działa prawidłowo. Co takiego dzieje się w mózgu? Otóż w tym miejscu dochodzi do mieszania się różnych rodzajów informacji sensorycznej, by w końcowym efekcie powstał komunikat przeniesiony przez neurony ruchowe do ciała i powstała reakcja, np. odwrócenie głowy, podniesienie ręki, poruszanie palcami, utrzymywanie kredki w ręku.

Ponad 80 % całości układu nerwowego uczestniczy w przetwarzaniu lub organizacji bodźców sensorycznych

Może się jednak zdarzyć tak, że mózg nieprawidłowo przetwarza otrzymane informacje sensoryczne, co powoduje trudności w sprawnych zachowaniu. Dzieje się tak, gdy informacje te nie trafiają do odpowiednich części mózgu. Któryś kanał przesyłowy (czytaj komórka nerwowa) jest zakorkowany i impuls z informacją sensoryczną nie trafia tam, gdzie powinien. Mózg nie może prawidłowo funkcjonować i powoduje to zaburzenia integracji sensorycznej.

Szacuje się, że w ciągu jednej sekundy jeden impuls dociera nawet do miliona neuronów w różnych częściach mózgu

Skąd biorą się zaburzenia integracji sensorycznej?

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Uważa się, że wpływają na to:

• Skłonności dziedziczne
• Czynniki genetyczne
• Substancje toksyczne, chemiczne, wirusy, zanieczyszczone powietrze w czasie ciąży
• Niedotlenienie podczas porodu,
• Środowisko ubogie sensorycznie, w którym dorasta dziecko (placówki opiekuńcze).
• Wcześniactwo
• Niska waga urodzeniowa

Na czym polega terapia integracji sensorycznej?

Teoria integracji sensorycznej bazuje na neuroplastyczności mózgu. Układ nerwowy ma zdolność do tworzenia nowych połączeń, samonaprawy. Tak się dzieje, gdy dziecko jest małe. Powstają w czasie terapii nowe połączenia i postępy w terapii będą bardzo szybkie. Natomiast u dzieci starszych czy dorosłych terapia ma nauczyć mózg kierowania bodźców we właściwe miejsca w układzie nerwowym, łączenia wszystkich otrzymanych komunikatów z receptorów i wysłania odpowiedniej reakcji. Terapia ma uporządkować działanie mózgu i nauczyć go właściwego zarządzania bodźcami.

Co przeszkadza przy nadreaktywności sensorycznej:

• Dźwięki w dużych skupiskach ludzi
• Brudne ręce,
• Jedzenie niektórych pokarmów
• Obcinanie włosów, paznokci,
• Ubrania o konkretnej fakturze,
• Zapachy jedzenia, perfum
• Jaskrawe światło,
• Bujanie się na huśtawkach,
• Kąpiel pod prysznicem
• Szybka jazda samochodem
• Jazda windą

Objawy przy podreaktywności sensorycznej:

• Niereagowanie na swoje imię lub polecenia drugiej osoby
• Wpadanie na przedmiotu, przewracanie się
• Brak reakcji na zranienia
• Brak reakcji na odrażające zapachy
• Nie zwracanie uwagi na ubrudzone ręce, ubranie
• Brak chęci do aktywności fizycznych, najlepsze są gry komputerowe
• Powolność w nauce ubierania, jedzenia
• Nieświadomość na sygnały płynące z ciała, np. zimno, gorąco

Objawy poszukiwania wrażeń sensorycznych

• Ciągły ruch – pchanie, ciągnięcie, skakanie, wpadanie na kogoś lub coś,
• Obijanie się o meble
• Robienie hałasu podczas zabawy
• Dotykanie innych osób bez przyczyny
• Wąchanie przedmiotów,
• Lizanie różnych powierzchni, wkładanie do ust różnych przedmiotów
• Stymulowanie wzroku – patrzenie na wirujące przedmioty
• Ryzykowanie zachowuje się w zabawie – skakanie po drzewach, wspinanie się na duże wysokości
• Poszukiwanie wibracji
• Jedzenie potraw o wyrazistym smaku

Objawy zaburzeń różnicowania sensorycznego

• Problemy ze znalezieniem czegoś w szufladzie
• Problemy z rozróżnieniem przedmiotów w torebce bez udziału wzroku
• Trudności z oceną odległości lecącej piłki
• Trudności z oceną kto jest w ruchu
• Trudności z rozróżnianiem smaku potraw
• Problemy z rozróżnieniem podobnych do siebie głosek
• Problemy z dostosowaniem siły nacisku przy używaniu długopisu, mazaka
• Problemy z rozróżnianiem dźwięków
• Trudności z organizacją pisma w zeszycie

Dyspraksja

• Trudności z wykonywaniem kolejnych elementów aktywności
• Trudności ze skakaniem obunóż, na jednej nodze
• Trudności z uprawianiem sportu
• Trudności z graniem w gry
• Problemy z nauką nowych ćwiczeń
• Problemy z pisaniem, wycinaniem, przerysowywaniem
• Problemy z ubieraniem, zapinaniem guzików,

Zaburzenia posturalne

• Męczliwość
• Trudności w chwytaniu ołówka, zbyt słaby chwyt
• Unikanie dużego wysiłku
• Trudności z utrzymaniem prawidłowej postawy przy biurko – podpieranie głowy rękami
• Słaba równowaga, częste upadki
• Niechętnie podejmowane różne aktywności fizyczne